Conor NguyễnTiếp nối bài viết trước chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu về phương pháp làm rượu Vodka, cũng như về sự khác biệt giữa Vodka từ những khu vực khác nhau trên thế giới.
Vodka được sản xuất như thế nào?
Theo truyền thống, Vodka sẽ được làm từ các loại ngũ cốc, mà lúa mạch đen (rye) là nguyên liệu phổ biến nhất, kết hợp với nước và nấu lên. Nhà chưng cất sẽ cấy con men vào hỗn hợp đó để khởi động quá trình lên men, chuyển hóa đường thành cồn. Sau khi lên men kết thúc sẽ đến giai đoạn chưng cất. Kết thúc quá trình này, Vodka còn phải trải qua một màn “thử lửa” đúng nghĩa đen. Nếu sản phẩm làm ra bắt được lửa, chứng tỏ nồng độ cồn đã đạt đủ. Nếu không bắt lửa, thì mẻ rượu ấy sẽ được chưng cất lại thêm một lần nữa. Sau khi hoàn thành chưng cất là đến quá trình lọc và cắt nồng độ cồn xuống 40% để tiến hành đóng chai.
Dưới đây là một video ngắn gọn về Vodka và các nguyên liệu cũng như cách tạo ra chúng.
Ngoài những loại Vodka trong suốt tinh khiết, ngày nay trên thị trường còn tồn tại rất nhiều sản phẩm Vodka với đủ chủng loại hương vị khác nhau. Chúng được làm bằng cách ngâm trái cây, gia vị, chiết xuất vị với mẻ Vodka sau khi hoàn thành chưng cất. Một số nhà làm rượu có ủ Vodka trong trong các thùng gỗ sồi trong một khoảng thời gian nhất định, tuy nhiên điều này không bắt buộc và đại đa số các Vodka đều có thể bán ngay ra thị trường sau khi đóng chai xong.
Sự khác biệt giữa các vùng Vodka
Dĩ nhiên là với thổ nhưỡng khác nhau thì dù có cùng là một loại nguyên liệu đi nữa thì chúng vẫn sẽ cho ra kết quả khác nhau. Vì vậy mà mới có sự phân biệt rõ ràng giữa các khu vực làm Vodka lớn trên thế giới.
1/ Vodka Ba Lan
Vodka Ba Lan thường làm từ lúa mạch đen, tuy nhiên người ta lại biết đến Vodka làm từ khoai tây nhiều hơn khi nhắc đến Ba Lan. Có lẽ do lượng tinh bột trong khoai tây nhiều hơn nên việc lên men chúng khá dễ dàng hơn các loại ngũ cốc. Thực tế thì việc chưng cất Vodka từ khoai tây chỉ xuất hiện ở Ba Lan vào thế kỉ 19 và từ đó dường như nhà chưng cất nào cũng bắt đầu cho ra các sản phẩm làm từ khoai tây ở Ba Lan.
Luật quy định yêu cầu Vodka xuất xứ từ Ba Lan phải đảm bảo những điều sau:
- Phải được làm từ Etyl Alcohol (Ethanol) được sản xuất từ các nguyên liệu có nguồn gốc nông nghiệp bao gồm lúa mạch đen, lúa mì, đại mạch, yến mạch, hoặc khoai tây, v.v… được trồng trên lãnh thổ của Ba Lan. Rượu làm ra cũng phải được sản xuất trong lãnh thổ của đất nước.
- Không được phép chứa chất điều vị, ngoài trừ nước.
- Có thể để mẻ rượu được nghỉ (rest) sau khi hoàn thành chưng cất.
- Các loại Vodka có thêm vị (Flavored Vodka) phải chứa chất tạo vị hoặc tạo màu tự nhiên, với hàm lượng đường không quá 100g/L.
Có thể phân Vodka Ba Lan thành ba loại chính, dựa theo độ tinh khiết của chúng:
- Luksusowy: có thể hiểu là “luxury”
- Wyborowy: có thể tạm hiểu là “hàng tuyển chọn”
- Zwykly: tạm dịch là “hàng tiêu chuẩn”
2/ Vodka Nga
Người Nga tin rằng họ đã chưng cất Vodka từ tận thế kỉ thứ 9. Và ghi chép lịch sử về nhà chưng cất rượu đầu tiên ở Nga được tìm thấy vào thế kỉ 12. Đến thế kỉ 19, nhiều sử gia châu Âu đã ghi nhận rằng Vodka gần như là quốc tửu của người Nga.
Họ cũng cho rằng chính một dược sĩ Nga tên là Theodore Lowitz đã phát minh ra kĩ thuật lọc rượu bằng than sau khi nhận lệnh từ Nga Hoàng nhằm nghiên cứu tạo ra các mẻ rượu tinh khiết và sạch sẽ hơn. Kĩ thuật lọc này giúp nhà sản xuất rượu loại bỏ được các tạp chất còn lẩn trong Vodka sau khi chưng cất và cho ra thành phẩm chất lượng hơn hẳn những gì mà người Nga đã uống trong nhiều thế kỉ qua. Người Ba Lan và Phần Lan cũng tuyên bố rằng chính họ mới là nơi khởi nguồn của kĩ thuật này, và cuộc tranh cãi đến nay vẫn chưa có hồi kết.
Bàn về nguyên liệu, Vodka Nga thường được làm từ lúa mì và hơi có một ít hương vị của hoa hồi. Đa số chúng cũng được thêm một ít đường hoặc mật ong để tạo độ ngọt nhất định.
3/ Các Vodka của châu Âu
Sau khi cuộc cách mạng Nga vào năm 1917 thành công, nhiều người Nga đã phân bổ tứ tán khắp châu Âu, một số mang theo mình những bí quyết làm rượu. Vladimir Smirnov là một trong số đó, và ông đã chọn Pháp là nơi dừng chân lập nghiệp, tạo ra thương hiệu Smirnoff nổi tiếng ngày nay.
Trải qua nhiều biến cố, Smirnoff đã chính thức sản xuất các mặt hàng của mình tại Anh Quốc từ năm 1952. Có thể nói không ngoa rằng chính thương hiệu này đã làm bùng nổ cơn sốt Vodka ở châu Âu và châu Mỹ thời điểm đó. Đến thập niên 1960s -1970s, những thương hiệu Vodka như Finlandia ra đời, cùng thời điểm với một cuộc cách mạng văn hóa toàn cầu, tiêu biểu có phong trào Hippie. Người ta cho rằng Vodka là một loại rượu tinh khiết và không gây ra cảm giác say khi uống và vì chúng cũng không có mùi nồng nên rất khó để phát hiện. Đến năm 1975 thì doanh thu bán Vodka ở Mỹ đã vượt qua Bourbon.
Năm 1996, Belvedere chính thức tiến vào thị trường Mỹ, kéo theo đó là Grey Goose đến từ Pháp và Ketel One của Hà Lan, lần lượt vào năm 1997 và 1998. Chúng được phân loại là vodka thượng hạng và có giá thành cao hơn so với mặt bằng chung.
Thực sự rất khó để diễn tả đúng chính xác tính chất của các Vodka này. Một phần do đôi khi chúng được sản xuất ở nước này nhưng có khi nguồn nguyên liệu lại đến từ nơi khác hoặc thậm chí là được đóng chai ở một nơi khác nữa. Tuy nhiên một điểm chung là chúng thường khá trung tính về mùi và vị. Ngày nay, nhiều nhà chưng cất đã quyết định sử dụng thêm các nồi đồng (pot still) để chưng cất bổ sung cho các mẻ rượu đã trải qua chưng cất bằng các cột chưng cất (column still).
4/ Vodka ở Mỹ
Trong tác phẩm “The Gentleman’s Companion” của Charles H. Baker Jr. có nói rằng Vodka là loại rượu không cần thiết cho các quán bar dạng vừa và nhỏ. Tuy nhiên, thời gian đã chứng minh điều ngược lại.
Khi Vodka vừa xuất hiện ở Mỹ, mà Smirnoff là thương hiệu đi đầu, người Mỹ đã vô cùng hoang mang do khi đó, chẳng hiểu vì lý do gì mà Smirnoff lại tự quảng cáo mình dưới cái tên “Smirnoff White Whiskey”.
Nhưng về lâu dài thì người Mỹ nhận ra rằng họ có thể pha loại rượu này với bất kì thứ gì mà họ muốn. Và sự bùng nổ về doanh thu của Vodka trên đất Mỹ bắt đầu. Những chiến dịch quảng bá cho loại rượu này, tiêu biểu như sự ra đời của món Moscow Mule là một ví dụ điển hình cho việc tiếp cận thành công một thế hệ người Mỹ trẻ và đang tận hưởng cuộc sống tự do an nhàn.
