Conor NguyễnMột loại thức uống đơn giản bao gồm rượu mạnh và nước có gas, phục vụ trong ly hình dạng ống trụ, thường gọi là ly Highball.
Sự xuất hiện đầu tiên
Theo từ điển Merriam – Webster, Highball có hai định nghĩa như sau:
1/ An iced drink containing liquor (such as whiskey) and water or a carbonated beverage (such as ginger ale) and served in a tall glass
2/ A railroad signal for a train to proceed at full speed
Theo nhiều sử gia, từ ngữ “highball” dường như xuất hiện từ cuối thế kỉ 19, được nhắc đến lần đầu tiên trong vở kịch “My Friend From India” của tác giả Ha Du Souchet viết năm 1894. Đến năm 1895, cuốn sách “The Mixicologist” của Chris Lawlor được ra mắt có nhắc đến một thức uống với tên gọi High Ball. Với nguyên liệu gồm nước khoáng có gas và rượu Brandy hoặc Whiskey.
Năm 1900, Harry Johnson cho ra đời tác phẩm Bartender’s Manual của mình, trong đó thức uống mang tên “Highball” được viết dính liền thay vì tách ra thành hai chữ như trước.
Ai tạo ra Highball ?
Tommy Dewar, nhà sáng lập thương hiệu Whiskey cùng tên, tuyên bố trong một bài báo đăng vào năm 1905 rằng ông là người đầu tiên tìm ra món “Highball”. Ông kể rằng khoảng 14 năm trước, khi ông và bạn bè đang đi dạo trên phố Broadway thì họ ghé vào một quán gần đó. Dĩ nhiên là họ order một chầu Whiskey, nhưng người bartender đưa cho họ những ly rượu nhỏ. Lúc này một người bạn của ông tỏ ra khó chịu và Tommy Dewar đã đề nghị bartender cho họ một loại ly to hơn để uống. Theo ông, đó là lần đầu tiên có người được thưởng thức một ly “scotch highball”.
Liên quan gì đến ngành đường sắt?
Trong tác phẩm “The Joy of Mixology” ra mắt năm 2003, bartender quá cố Gary Regan đã giải thích rằng “Highball” là một từ ngữ xưa dùng trong ngành đường sắt ở Mỹ. Nó chỉ về những quả bóng tín hiệu tại các trạm tàu. Nếu quả bóng được kéo lên chạm đỉnh cột thì đồng nghĩa với việc nhân viên điều khiển tàu hỏa được phép cho tàu chạy với tốc độ tối đa. Người kiểm soát trạm sau khi kéo quả bóng sẽ thổi hai hồi còi ngắn và một hồi còi dài, báo hiệu tàu được phép di chuyển tiếp.
Gary Regan cho rằng hai hồi còi ngắn đồng nghĩa với hai shot rượu, một hồi còi dài tương tự như lượng nước có gas dùng trong các thức uống Highball vậy. Dĩ nhiên là ngày nay không còn nơi nào sử dụng tín hiệu highball như thế này nữa.
Sự thật
Tương tự như nhiều thứ hay ho về ngành bar, rượu hay cocktail, có một điều phải công nhận rằng Highball rất có thể đã bắt nguồn từ Anh Quốc sớm hơn những gì ta nghĩ.
Thật đúng là vậy, khi mà các loại nước có gas thực tế đã xuất hiện ở Anh Quốc từ giữa thế kỉ 18, khi Joseph Priestley tìm ra cách hòa tan carbon dioxide vào trong nước. Đến cuối thế kỉ 18, Johann Jacob Schweppe, cha đẻ của thương hiệu Schweppes đã thành lập một cửa hàng tại thành phố London để bắt đầu bán những sản phẩm nước có gas được sản xuất theo phương pháp công nghiệp hóa.
Ở thời điểm cuối thế kỉ 18, đầu thế kỉ 19, tầng lớp thượng lưu ở Anh Quốc xem việc uống Brandy và rượu vang sủi là mốt thời thượng. Vì thế chẳng có gì ngạc nhiên khi mà các loại nước có gas xuất hiện, chúng liền trở thành món ưa thích của tầng lớp này vì sự tiện lợi và có thể phối hợp dễ dàng với những loại rượu đã có sẵn. Thứ duy nhất chỉ thiếu lúc này chính là nước đá mà thôi.
Chiến tranh và sự phổ biến của Scotch & Soda
Cuộc chiến tranh do Napoleon khởi xướng khắp cõi châu Âu đã làm gián đoạn nguồn cung cấp rượu Cognac tới Anh Quốc. Kèm theo dịch bệnh ảnh hưởng lên các ruộng nho ở Pháp, vì thế mà các quý tộc người Anh phải tìm đến Whisky từ Scotland như một liệu pháp thay thế. Ngay lập tức, bất kể thứ gì có nguồn gốc từ Scotland lập tức trở nên thịnh hành.
Cộng với sự phát triển của máy móc và kĩ thuật, các loại nước có gas ngày càng phổ biến hơn. Vì thế việc uống rượu Scotch Whisky với soda đã trở thành một phần không thể thiếu. Đến đầu thập niên 1850s, người ta bắt đầu sản xuất các loại soda có vị khác nhau, mà đầu tiên nhân chính là Ginger Ale được đóng chai tại Ireland.
Kết luận
Nếu xét về ngôn ngữ học, từ ngữ “ball” vốn là tiếng lóng được dùng ở Anh Quốc thời đó khi chỉ về một ly rượu Whisky được phục vụ trong loại ly cao. Đặc biệt, đối với các quý ông thượng lưu ở thế kỉ 19 thì từ ngữ này không còn quá xa lạ gì nữa. Đến nửa cuối thế kỉ 20, Scotch & Soda đã trở thành một thứ phổ biến với đại chúng do sự xuất hiện ồ ạt của nó trên sóng truyền hình ở Anh Quốc.
Ngày nay thì những ly Highball đã phổ biến hơn bao giờ hết tại mọi ngõ ngách của thế giới. Hầu như quán bar nào cũng có phục vụ Highball và thực khách dường như cũng ưa chuộng các thức uống dạng Highball nhiều hơn trước.
